Większość badań psychologicznych koncentruje się na negatywnych aspektach zjawiska wpływu społecznego, a te same zasady można skutecznie stosować, osiągając pożyteczne cele.
W książce autorstwa Profesora Philipa Zimbardo, zatytułowanej „Efekt Lucyfera”, w rozdziale 16, znajdujemy poszerzoną analizę zasad wpływu społecznego i ich pozytywnego zastosowania, promującą podstawowe wartości społeczne i polityczne.
Psychologowie społeczni dzielą pozytywne aspekty ludzkich zachowań na zachowania prospołeczne i altruistyczne. Działania prospołeczne przynoszą korzyści członkom danej grupy, ale i zaangażowanej w te działania jednostki, poprzez zwiększenie poczucia własnej wartości, umożliwienie akceptacji grupy, bądź uniknięcie krytyki społecznej. Działania altruistyczne odnoszą się w szczególności do pozytywnych zachowań społecznych, podejmowanych bez chęci osiągnięcia osobistego zysku.
Czynnikiem motywującym, który oddziela oba typy zachowań jest empatia. Zgodnie z przeprowadzonymi badaniami, bardziej prawdopodobnym jest, że ludzie poproszeni o „wczucie się” w fikcyjne postaci, będące w niebezpieczeństwie, udzielą pomocy innym, pomimo, że brak reakcji nie wywoła żadnych negatywnych konsekwencji dla nich samych. A zatem, jeżeli dbamy o innych, to stajemy się wrażliwsi na ich sytuację i działamy w bardziej życzliwy sposób.
Słynny psycholog Stanley Miligram ustalił, że można stopniowo mobilizować ludzi do podejmowania działań, dotychczas, niemożliwych. Dlaczego więc nie spożytkować tej mobilizacji do osiągnięcia pożytecznych celów? Wiemy, że technika „małych kroków” opiera się na niewielkich osiągnięciach, które dopiero w późniejszym czasie się rozrastają. Możemy zatem wykorzystać tę zasadę, podejmując coraz to więcej pozytywnych działań. Rozsądna mobilizacja i stawianie sobie osiągalnych celów pomoże nam poprawić nasze życie i otaczające nas środowisko.
Zachowania prospołeczne i promowanie postaw obywatelskich uwidacznia pozytywne aspekty wpływu społecznego, a poprawne moralnie postępowania możemy rozwijać już we wczesnym okresie życia, nagradzając pozytywne zachowania. Co więcej, rządowe, edukacyjne i społeczne instytucję mogą ułatwiać świadome myślenie i odpowiedzialne podstępowanie.
Pewne zasady możemy zacząć stosować w naszym życiu już dziś.
- Nauczanie dzieci nieposłuszeństwa niesprawiedliwym autorytetom.
- Nagradzanie modelowych zachowań społecznych, popieranie moralnych działań.
- Nagradzanie krytycznego myślenia wobec fałszywych ideologii. Unikanie bezmyślnego „auto-pilota„. Zastanowienie się przed podjęciem konkretnego działania.
- Wspierania poszanowania dla różnorodności cech ludzkich i przezwyciężanie uprzedzeń i dyskryminacji w grupach.
- Przeciwstawianie się stereotypizacji i dehumanizacji wobec innych ludzi.
- Zmiana warunków społecznych, przez które ludzie czują się anonimowi. Wspieranie takich warunków, dzięki którym ludzie czują się wyjątkowi i mają poczucie własnej wartości.
- Zachęcanie do przyznawania się do błędów, akceptowanie błędów w osądach, zmniejszanie łatwości uzasadniania złych czynów i powielania niemoralnych zachowań.
- Promowanie osobistej odpowiedzialności i konieczności rozliczania się ze swoich działań. Rozproszenie odpowiedzialności zwykle zmniejsza ryzyko zrozumienia konsekwencji swojego postępowania.
- Wspieranie niezależności osobistej. Zwiększanie świadomości, że upodabnianie się do grupy nie przynosi dobrych skutków. Zrozumienie, że niezależność osobista powinna być ważniejsza niż społeczne reakcje.
- Ograniczanie ubóstwa, nierówności i uprzywilejowań.
- Nie poświęcanie własnej wolności dla obiecanego bezpieczeństwa. Poświęcenie rzeczywistości wobec nieuchwytnej i odległej przyszłości prowadzi to do utraty kontroli nad samym sobą.
- Zniechęcanie do nawet najmniejszych przewinień, oszustw, plotek, kłamstw, dokuczania i zastraszania.
Możemy wykorzystać subtelną moc małych kroków Miligrama, wspierać zachowania pozytywne i altruistyczne, uzyskując teraźniejsze lub przyszłe DOBRE UCZYNKI.