Od zarania dziejów ludzie myśleli inaczej, zachowywali się inaczej, mieli odmienne nastawienie i różnili się od siebie. Dlaczego niektórzy ludzie są mądrzejsi lub bardziej moralni i czy istnieje coś, co sprawia, że stali się na stałe odmienni.
Eksperci mieli różne opinie.
Niektórzy twierdzili, że istnieją silne fizyczne podstawy dla tych różnic, czyniąc je nieuniknionymi i niezmiennymi. Przez wieki te rzekome różnice fizyczne obejmowały guzy na czaszce (frenologii), rozmiar i kształt czaszki, a dziś także geny.
Inni wskazywali na duże różnice w pochodzeniu, doświadczeniach, szkoleniu lub sposobach uczenia się. Może nas zaskoczyć fakt, że wielkim bohaterem tego poglądu był Alfred Binet, wynalazca testu IQ. Czy test IQ nie miał na celu podsumowania niezmiennej inteligencji dzieci? W rzeczywistości nie.
Binet, Francuz pracujący w Paryżu na początku XX wieku, zaprojektował ten test, aby zidentyfikować dzieci, które nie czerpały korzyści z publicznych szkół w Paryżu i aby można było stworzyć nowe programy edukacyjne by przywrócić je na właściwe tory. Nie negując indywidualnych różnic w intelektach dzieci, uważał, że edukacja i praktyka mogą przynieść fundamentalne zmiany w inteligencji.
Oto cytat z jednej z jego głównych książek, „Pojęcia nowoczesne o dzieciach”, w której podsumowuje swoją pracę z setkami dzieci z trudnościami w uczeniu się:
„Kilku współczesnych filozofów twierdzi, że inteligencja jednostki jest stałą wielkością, ilością, której nie można zwiększyć. Musimy protestować i reagować przeciwko temu brutalnemu pesymizmowi. Dzięki praktyce, szkoleniu, a przede wszystkim metodom, możemy zwiększyć naszą uwagę, naszą pamięć, naszą ocenę i dosłownie stać się bardziej inteligentnymi niż przedtem.”
Dziś większość ekspertów zgadza się, że to nie jest natura ani wychowanie, geny czy środowisko. Od poczęcia jest ciągłe „dawanie i oddawanie” między tymi dwoma. W rzeczywistości, jak to ujął Gilbert Gottlieb, wybitny neuronaukowiec, nie tylko geny i środowisko współpracują w miarę rozwoju, ale geny wymagają wkładu ze środowiska, aby działał prawidłowo.
Ludzie mają więcej możliwości uczenia się przez całe życie i rozwoju swojego mózgu, niż kiedykolwiek sądzili. Oczywiście każda osoba ma wyjątkowe zaplecze genetyczne. Ludzie mogą zacząć od różnych temperamentów i różnych uzdolnień, ale doświadczenie, trening i osobisty wysiłek stanowią pozostałe czynniki.
Robert Sternberg, współczesny guru inteligencji, pisze, że głównym czynnikiem decydującym o tym, czy ludzie osiągają wiedzę specjalistyczną „nie jest jakaś ustalona wcześniejsza zdolność, ale celowe zaangażowanie.” Albo, jak zauważył jego prekursor, Binet: „nie zawsze ludzie którzy zaczynają najmądrzejsi, kończą w pierwszych szeregach”.
Przez dwadzieścia lat badania wykazały, że pogląd, jaki sami przyjmujemy ma głęboki wpływ na sposób, w jaki prowadzimy swoje życie. Możemy ustalić, czy stajesz się osobą, którą chcesz być i czy angażujesz się i osiągasz rzeczy, które cenisz.
Jak to się stało? W jaki sposób proste przekonanie może zmienić naszą psychologię, a co za tym idzie, nasze życie?
Wierząc, że nasze cechy są wyryte w kamieniu – w ustalonym sposobie myślenia – tworzymy potrzebę ciągłego udowadniania. Jeśli mamy tylko pewną ilość inteligencji, pewną osobowość i pewien moralny charakter, to lepiej udowodnijmy, że mamy ich zdrową dawkę.
Jest inny sposób myślenia, w którym te cechy nie są po prostu ręką, z którą musisz żyć, zawsze starając się przekonać siebie i innych, że masz w niej królewski kolor, kiedy w głębi duszy martwisz się, że jest to para dziesiątek. W tym sposobie myślenia ręka, którą rozdajesz, jest tylko punktem wyjścia do rozwoju. Ten sposób myślenia oparty na wzroście opiera się na przekonaniu, że twoje podstawowe cechy to rzeczy, które możesz kultywować poprzez swoje wysiłki. Chociaż ludzie mogą się różnić pod każdym względem – w początkowych talentach i uzdolnieniach, zainteresowaniach lub temperamentach – każdy może się zmienić i rozwijać dzięki doświadczeniu.
Czy ludzie z takim nastawieniem wierzą, że każdy może być wszystkim, że każdy z odpowiednią motywacją lub wykształceniem może stać się Einsteinem lub Beethovenem? Nie, ale wierzą, że prawdziwy potencjał danej osoby jest nieznany (i niepoznawalny), że nie można przewidzieć, co można osiągnąć z lat pasji, trudu i treningu.
Darwin i Tołstoj byli uważani za zwykłe dzieci. Ben Hogan, jeden z największych golfistów wszech czasów, był całkowicie nieskoordynowany i pozbawiony gracji jak dziecko. Fotografka Cindy Sherman, która była na praktycznie każdej liście najważniejszych artystów XX wieku, nie zdała pierwszego kursu fotografii. Geraldine Page, jedna z największych aktorek, została poinformowana o rezygnacji z braku talentu.
Przekonanie, że cenne cechy mogą być rozwijane tworzy pasję do nauki. Po co tracić czas na ciągłe udowadnianie, jak świetny jesteś, kiedy możesz być coraz lepszy? Po co ukrywać niedociągnięcia zamiast je przezwyciężyć? Po co szukać przyjaciół lub partnerów, którzy po prostu podniosą Twoją samoocenę zamiast tych, którzy będą również rzucać Ci wyzwanie, abyś się rozwijał? I dlaczego szukamy wypróbowanych i prawdziwych, zamiast doświadczeń, które rozwijają nas? Pasja i trzymania się jej, nawet (lub szczególnie), kiedy nie idzie dobrze, jest cechą charakterystyczną nastawienia rozwojowego. Jest to sposób myślenia, który pozwala ludziom dobrze się rozwijać w czasie najbardziej wymagających wyzwań w ich życiu.
